فرمولاسیون قهوه

قهوه، نوشیدنی دم‌کردنی است که از دانه‌های قهوه بو داده (رُست شده) تهیه شده است. دانه‌های قهوه را نیز از گیاه آن بدست می‌آورند که بیشتر در آفریقا و آسیا استفاده می‌شد و اولین بار در اتیوپی کِشت شد. البته امروز کشورهای زیادی هستند که در کشت این دانه نقش دارند و ازجمله آن‌ها می‌توان به برزیل به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان آن اشاره کرد.

تاریخچه قهوه در جهان و ایران

شاید اگر تخصصی‌تر به تحلیل و بررسی تاریخچه قهوه بپردازید نام بز و صاحبش کالدی به عنوان کاشف آن به گوشتان بخورد. مورخان نوشته‌اند که در واقع کاشف گیاه قهوه یک دامدار در اتیوپی است که با دقت در رفتار بزهای گله‌اش پی برد که وقتی از درختچه‌ای خاص می‌چرند به حدی انرژی می‌گیرند که شب‌ها هم خوابشان نمی‌برد. بالا و پایین پریدن‌های بی‌حدومرزشان به کنار. درست است که گفتیم قهوه در قرن 15 هم ظهور کرد و پا به عرصه نوشیدنی‌های پرطرفدار گذاشت اما زمان مصرف قهوه در واقع از قرن 13 در دربار پادشاهان و اعیانی‌ها دیده شده و در قرن 15 به مصرف عموم رسیده است

انواع دانه قهوه چیست ؟

تا اینجا دانستیم که قهوه چیست و بیشتر در چه کشورهایی تولید می‌شود. اما زمانی که برای خرید قهوه به فروشگاه‌ها مراجعه می‌کنید، با دو نوع عمده دانه قهوه یعنی قهوه عربیکا و قهوه روبوستا روبه‌رو می‌شوید. در ادامه به بررسی این دو نوع دانه قهوه می‌پردازیم.

قهوه عربیکا چیست ؟

قهوه عربیکا معمول‌ترین دانه قهوه است و بسیاری از افراد، قهوه عربیکا را به دلیل عطر و طعم آن می‌پسندند. دانه قهوه عربیکا قبل از رُست شدن، بویی مانند بلوبری دارد و بعد از رُست شدن، بویی شیرین و میوه‌ای خواهد داشت.

نکته جالب توجه راجع به قهوه عربیکا، کافئین کمتر آن نسبت به روبوستا است. بنابراین اگر قهوه را برای کافئین آن تهیه می‌کنید باید این نکته را در نظر بگیرید که با وجود محبوبیت قهوه عربیکا، کافئین آن نسبت به روبوستا کمتر است.

قهوه روبوستا چیست ؟

برخلاف محبوبیت قهوه عربیکا، قهوه روبوستا، کافئین بیشتر و طعم قوی‌تری دارد. به دلیل همین طعم تلخ، از آن در قهوه‌های فوری و اسپرسو استفاده می‌شود. بنابراین اگر قهوه را برای رفع خواب‌آلودگی مصرف می‌کنید، استفاده از قهوه روبوستا انتخاب بهتری است چراکه کافئین بالاتری هم دارد.

 

انواع نوشیدنی قهوه چیست ؟

تا اینجا می‌دانیم که قهوه چیست و انواع دانه‌های قهوه عربیکا و روبوستا چه ویژگی‌هایی دارند. اما اگر سری به منوی کافی‌شاپ‌ها زده باشید، نام‌های مختلفی از نوشیدنی قهوه را مشاهده خواهید کرد و همین نام‌ها، انتخاب قهوه مناسب را قدری دشوار می‌کنند. در فهرست زیر، انواع نوشیدنی قهوه آورده شده است که در ادامه، آن‌ها و ترکیباتشان را بررسی می‌کنیم.

• بلک کافی یا قهوه سیاه
• اسپرسو
• لاته
• ترک
• کاپوچینو
• آمریکانو
• دوپیو
• کورتادو
• رد آی Red Eye
• موکا
• و …

البته با یک نگاه به تصویر زیر می‌توانیم ببینیم که انواع نوشیدنی قهوه چیست و چطور آن‌ها را از یکدیگر تشخیص دهیم.

قوه سیاه یا بلک کافی چیست؟

قهوه سیاه‌‌، قهوه دمی است که از دانه آسیاب شده قهوه به‌دست می‌آید. دانه‌های قهوه رُست شده در آب داغ قوطه‌ور می‌شوند تا عطر و طعم آن‌ها به‌همراه کافئین، رنگ و مواد مغذی آن در آب آزاد شود. بلک کافی را به صورت گرم سرو می‌کنند اما سرو آن در حالت سرد (Iced Coffee) نیز انجام می‌شود.

برای تهیه این قهوه تنها چیزی که نیاز دارید، دانه آسیاب شده قهوه و آب است اما با استفاده از برخی ابزارهای زیر نیز بلک کافی تهیه می‌شود.

• فرنچ پرس: در فرنچ پرس، پودر قهوه به‌همراه آب جوش، داخل لیوانی بلند ریخته می‌شود و بعد از چند دقیقه که دانه‌های آسیاب شده در بالای لیوان جمع شدند، به‌کمک پیستونی که در بالای لیوان قرار دارد،‌ آن‌ها را به پایین منتقل می‌کنیم و قهوه ما در این حالت آماده است
• قهوه فیلتری: در این حالت، آب داغ از بالا بر روی پودر قهوه ریخته می‌شود و این آب با گذر از دانه‌های قهوه و سپس فیلتر کاغذی، به داخل قوری ریخته می‌شود. بیشتر دستگاه‌های قهوه‌ساز نیز از مکانیسم Filter Coffee بهره می‌گیرند.
• قهوه فوری: قهوه فوری یا Instant Coffee به دانه‌های قهوه می‌گویند که می‌توان بدون نیاز به ابزار خاصی، آن‌ها را در آب حل کرد. البته بسیاری از افرادی که قهوه را نوشیدنی اصلی خود می‌دانند، علاقه‌ای به طعم قهوه فوری ندارند.

قهوه اسپرسو چیست ؟

قهوه اسپرسو نوشیدنی است که با روشی ایتالیایی تهیه می‌شود. در این روش، مقداری آب نزدیک به دمای جوش با فشاری بین ۱۳۰ تا ۱۵۰ psi از میان پودر قهوه (آسیاب ریز) عبور می‌‌دهند.

با این تعریف، قهوه اسپرسو، نوشدنی غلیظی است که در اندازه‌های کم سرو می‌شود و پایه بسیاری از انواع قهوه است.

قهوه لاته چیست ؟

در بین انواع نوشیدنی قهوه باید به قهوه Latte هم اشاره کنیم. قهوه لاته ترکیبی از یک شات اسپرسو و مقداری فوم حاصل از کف شیر است. البته گاهی اسانس‌هایی مانند اسانس وانیل هم به لاته اضافه می‌کنند.

قهوه ترک

تا اینجا می‌دانیم که سه نوع پرطرفدار از قهوه چیست و چگونه تهیه می‌شوند اما نباید از قهوه ترک به عنوان یکی از جذاب‌ترین نوشیدنی‌ها غافل شد. قهوه ترک از دانه‌های آسیاب شده در داخل ظرف مخصوصی به نام جذوه تهیه می‌شود و روش‌هایی مختلفی برای دم کردن آن وجود دارد. البته این نوع قهوه را نیز می‌توان از نوع بلک کافی برشمرد که طعم بسیار قوی دارد و به‌سبب نوع تهیه آن، بسیار دل‌نشین است.

البته باید توجه داشته باشید که معمولا با دستگاه‌های آسیاب خانگی نمی‌توان دانه‌‌های قهوه را برای قهوه ترک آماده کرد چراکه ریزترین نوع آسیاب، آسیاب قهوه ترک است.

کاپوچینو

اگر قهوه لاته را با کف بیشتری تهیه کنید و روی آن مقداری پودر کاکائو یا دارچین بریزید، کاپوچینو خواهید داشت. البته گاهی اوقات از خامه هم به جای کف شیر استفاده می‌کنند.

قهوه آمریکانو

طعم قهوه آمریکانو مشابه با بلک کافی است با این تفاوت که در این قهوه، یک شات اسپرسو را با استفاده از مقداری آب داغ، رقیق می‌کنیم.

قهوه دوپیو

به قهوه اسپرسو دابل شات یعنی نوشیدنی که از ۲ شات اسپرسو تهیه شده باشد، دوپیو (Doppio) می‌گویند که برای تهیه آن از پرتافیلتر بزرگتری کمک می‌گیرند.

قهوه کورتادو چیست ؟

قهوه‌ای که می‌نوشیم، مخصوصا اگر اسپرسو باشد، خاصیت اسیدی (اسیدیته) دارد. اگر برای کاهش این خاصیت اسیدی، به نسبت‌هایی تقریبا برابر، قهوه و کف شیر داشته باشیم، قهوه Cortado تهیه کرده‌ایم.

قهوه رد آی Red Eye چیست؟

اگر می‌خواهید خواب‌آلودگی صبح را از بین ببرید، این نوع قهوه بهترین گزینه است. قهوه رد آی، ترکیبی از یک فنجان قهوه داغ (مانند بلک کافی) به همراه یک شات اسپرسو است. البته توجه داشته باشید که این نوع قهوه، قطعا تپش قلب شما را نیز افزایش می‌دهد.

قهوه موکا

اگر به شکلات علاقه داشته باشید، حتما عاشق موکا هم خواهید شد. قهوه موکا، اسپرسو به همراه، شکلات، کف شیر و فوم (خامه) است.

قهوه گلد چیست ؟

اگر مطلب را تا اینجا مطالعه کرده باشید، به‌خوبی می‌دانید که قهوه چیست و چه انواعی دارد. اما یکی از انواع قهوه که افراد زیادی را جذب خود کرده است، قهوه گلد است. به دانه‌های قهوه که در دمایی پایین‌تر رُست شوند، قهوه گلد می‌گویند. دانه‌های قهوه را معمولا تا حدی برشته می‌کنند که به حدی از «شکست» (Track) یا ترک برسند. قهوه گلد، در دمایی پایین‌تر برشته می‌شود و هیچ‌گاه به حد شکست نمی‌رسد.

قهوه گلد اسیدیته پایین‌تر و کافئین بالاتری نسبت به قهوه سیاه دارد. علاوه بر این، تلخی آن کمتر است و کسانی که به نوشیدن چای علاقه داشته باشند، این نوع قهوه را نیز بیشتر می‌پسندند.

قهوه گانودرما چیست ؟

قهوه گانودرما به ترکیبی از پودر قارچ گانودرما و قهوه می‌گویند. بسیاری از افراد از این نوع قهوه برای مصارف دارویی استفاده می‌کنند که سبب افزایش انرژی، خستگی کمتر و بهبود حافظه می‌شود. البته، مطالعاتی در این زمینه انجام نشده است.

فواید و مضرات قهوه چیست ؟

تا اینجا می‌دانید که قهوه چیست و انواع آن شامل چه نوع ترکیبات یا کیفیتی (از لحاظ برشته شدن) هستند. اما، این نوشیدنی گرم و آرام‌بخش، نکات مثبت و منفی دارد که در ادامه، به هریک از آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

فواید قهوه چیست ؟

در ابتدا بهتر است فواید این نوشیدنی را بررسی کنیم. در فهرست زیر این فواید پرداخته‌ایم.

• نقش قهوه در دیابت: قهوه در مبارزه با دیابت نوع ۲ نقش دارد. مطالعاتی در سال ۲۰۱۷ نشان داند که نوشیدن قهوه سبب کاهش سندرم متابولیک (ترکیبی از دیابت، فشار خون بالا و چاقی) می‌شود.
• چربی‌سوزی‌: کافئین موجود در قهوه سبب شکسته شدن مولکول‌های چربی بدن و چربی‌سوزی و تامین سوخت سلول‌ها به هنگام فعالیت‌های ورزشی می‌شود.
• مبارزه با پارکینسون: مطالعات نشان داده‌اند که کافئین موجود در قهوه اثرات مثبتی برای محافظت در برابر بیماری پارکینسون دارد و نوشیدن چهار فنجان قهوه در روز، خطر ابتلا را تا ۵ برابر کاهش می‌دهد.
• پیشگیری از سرطان: قهوه سرشار از آنتی‌اکسیدان است و از این‌رو، در واکنش با رادیکال‌های آزاد، نقش مهمی در پیشگیری از سرطان ایفا می‌کند.
• کاهش وزن: قهوه حاوی پتاسیم و منیزیم است که به استفاده بدن از انسولین کمک می‌کند.

مضرات قهوه چیست ؟

البته که نوشیدن قهوه فواید زیادی دارد و در بالا نیز به آن اشاره کردیم. اما نوشیدن آن نکات منفی هم دارد که در فهرست زیر به آن‌ها اشاره کرده‌ایم.

• قهوه نامرغوب: قهوه نامرغوب معمولا شامل ناخالصی است و این ناخالصی‌ها برای سلامتی بدن مضر هستند. بدحالی و سردرد تنها بخشی از مشکلاتی است که استفاده از قهوه نامرغوب ایجاد می‌کند.
• مصرف در دوره بارداری:‌ برخی مطالعه نشان داده‌اند که کافئین موجود در قهوه برای جنین مناسب نیست.
• افزایش تپش قلب: نوشیدن بیش از اندازه قهوه، تپش قلب را افزایش می‌دهد و همین امر، مشکلاتی برای افراد به‌ویژه آن‌هایی که مشکلات قلبی دارند بوجود می‌آورد.

سوالات متداول در مورد قهوه چیست ؟

تا اینجا می‌دانیم که قهوه چیست و چه فواید و مضراتی دارد. اما علاوه بر این موارد، در ادامه قصد داریم به سوالات متداول و پاسخ آن‌ها بپردازیم.

کپسول قهوه چیست ؟

کپسول قهوه به بسته‌های پلاستیکی یا آلومینیومی حاوی پودر قهوه می‌گویند و معمولا استوانه‌ای‌شکل هستند و بالای آن‌ها از جنس آلومینیوم است. این کپسول‌ها معمولا در برخی از قهوه‌سازها با برند مشخص استفاده می‌شوند.

تمپر قهوه چیست ؟

تمپر قهوه (Tamper) ابزاری است که به‌کمک آن، پودر قهوه اسپرسو را داخل سبد «بسکت» قهوه، فشرده می‌کنند. دلیل اصلی استفاده از تمپر قهوه این است که دانه‌های قهوه با توزیع مناسب و برابری فشرده شوند تا شات اسپرسو مناسبی داشته باشیم.

لولر قهوه چیست ؟

ابزار دیگری که برای داشتن شات اسپرسو باکیفیت ضروری است، لولر قهوه (Leveler) است. این ابزار روی پرتافیلتر قرار می‌گیرد و با چرخاندن آن، سطح قهوه داخل بسکت، توزیع مناسبی پیدا می‌کند.